TRUMP VỚI THUỂ QUAN CÓ THỂ GÂY NGUY HIỂM ĐẾN SỰ SỤP ĐỔ HỆ THỐNG TÀI CHÍNH THẾ GIỚI

Rủi ro do cuộc chiến thuế quan của Hoa Kỳ gây ra không phải là suy thoái kinh tế toàn cầu mà là sự sụp đổ tài chính. Khi làm như vậy, Trump đang loại bỏ lưới an toàn khỏi thị trường.

Cuộc chiến thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đang leo thang. Cuộc chiến thương mại giữa hai quốc gia để giành vị thế cường quốc thế giới không còn là vấn đề phân phối lợi nhuận trên thị trường thế giới nữa, mà chỉ là vấn đề phân phối thiệt hại do cuộc thương chiến thuế quan gây ra. Các nhà kinh tế cảnh báo rằng hậu quả không chỉ ảnh hưởng đến Trung Quốc và các nước khác mà còn cả Hoa Kỳ. Kết quả có thể làm suy thoái kinh tế toàn cầu. Nhưng trước khi nền kinh tế thực sự đi xuống, thị trường tài chính có thể sẽ phản ứng. Bởi vì họ dự đoán được những cuộc khủng hoảng có thể xảy ra và từ đó sẽ biến chúng thành hiện thực. Trong tình hình hiện tại,  cũng như trong các cuộc khủng hoảng tài chính trước đây - rất khó có khả năng các cường quốc kinh tế thế giới sẽ hợp tác để cứu thị trường thế giới bị sụp đỗ.

Các chuyên viên kinh tế dự đoán, cuộc chiến thương mại của Trump có thể dẫn đến suy thoái ở Hoa Kỳ – 

Cuộc chiến thương mại do Trump khởi xướng có khả năng sẽ có tác động lan tỏa ở Hoa Kỳ: Allianz Research hiện dự đoán chắc chắn sẽ xảy ra suy thoái ở Hoa Kỳ. Một số người cũng cho rằng có khả năng xảy ra suy thoái toàn cầu. Tuy nhiên, vấn đề suy thoái có thể không chỉ nằm ở sự suy giảm của nền kinh tế thực. Nhưng cũng trong bối cảnh hiện nay là các công ty và quốc gia đang bị “tác động” theo nhiều cách: họ đã gánh một khoản nợ khổng lồ trên thị trường tài chính. Những khoản nợ này, giống như giá cổ phiếu, thể hiện kỳ ​​vọng của các nhà đầu tư tài chính đã tài trợ trước cho mức tăng trưởng mong đợi. Nếu điều này không xảy ra, các khoản đầu tư sẽ mất giá và một cuộc khủng hoảng tài chính sẽ xảy ra từ lâu trước khi tổng sản phẩm quốc nội (GDP) thực sự suy giảm.

Một mặt, chính phủ các nước giàu đã vay hàng tỷ đô la trên thị trường và do đó hiện nợ họ đang tăng trưởng. Năm nay, Washington chi tiêu nhiều hơn khoảng hai nghìn tỷ đô la so với số tiền thu được. Theo ước tính chính thức, nợ quốc gia của Hoa Kỳ dự kiến ​​sẽ tăng lên 100% GDP trong năm nay, lên 118% vào năm 2035 và trong 30 năm nữa, tỷ lệ nợ có thể đạt 200% GDP.

Các quốc gia và công ty ngày càng mắc nợ

Để bảo vệ mình trước cuộc chiến thương mại với Hoa Kỳ, chính phủ Trung Quốc cũng đã tung ra gói kích thích kinh tế trị giá khoảng 100 tỷ Euro. Ở Đức, cơ sở pháp lý cho các khoản vay tiếp theo để mua vũ khí và cơ sở hạ tầng đã được xây dựng. Chính phủ Pháp gần đây đã tuyên bố sẽ đình chỉ các biện pháp thắt lưng buộc bụng nếu môi trường kinh doanh xấu đi. “Khi đó sẽ có mức thâm hụt cao hơn”, Bộ trưởng Tài chính Eric Lombard cho biết. Ngoài ra, theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế, “nợ ngày càng tăng ở các nước đang phát triển là một vấn đề ngày càng nghiêm trọng”.

Trong khi nợ chính phủ thường là trọng tâm thì có một lĩnh vực khác lại hiếm khi được xem xét: doanh nghiệp. OECD, câu lạc bộ các nước kỹ nghệ  hóa, lưu ý rằng “Mức nợ của doanh nghiệp đang tăng trên toàn thế giới”. Hiện nay có hơn 35.000 tỷ đô la công trái phiếu doanh nghiệp đang lưu hành trên thị trường tài chính.

Mức độ bền vững của khối nợ khổng lồ này phụ thuộc vào sự thành công trong kinh doanh của các công ty. Trước hết, theo OECD, nợ không phải là vấn đề nếu nó được sử dụng cho các khoản đầu tư có hiệu quả, giúp tăng trưởng và do đó tăng khả năng trả nợ. Tuy nhiên, vấn đề là theo OECD, phần lớn các khoản nợ chưa thanh toán không được xử dụng cho mục đích đầu tư thực sự mà để trả các khoản nợ cũ. Điều này cũng có nghĩa là “khoản nợ chưa thanh toán khó có thể tự trả được thông qua lợi nhuận từ các khoản đầu tư có hiệu quả”.

Cuộc chiến thuế quan của Trump gây nguy hiểm cho việc vay nợ của các quốc gia trên thị trường toàn cầu

Do đó, nợ doanh nghiệp tăng nhanh hơn đầu tư. Ngoài ra còn có những yếu tố gây gánh nặng khác: lãi suất dự kiến ​​sẽ tăng, khiến chi phí vay trở nên đắt đỏ hơn. Ngoài ra, tình trạng dư thừa năng lực sản xuất ở nhiều lĩnh vực của nền kinh tế toàn cầu, dẫn đến cuộc chiến giá cả có thể làm giảm lợi nhuận của các công ty.

Theo OECD, trong bối cảnh này, các công ty trên toàn thế giới khó có thể giảm mức nợ của mình. Thay vào đó, họ vẫn tiếp tục phụ thuộc vào việc liên tục vay nợ mới để trả các khoản nợ sắp hết hạn. Tuy nhiên, để làm được điều này, họ phải luôn tìm được người cho vay trên thị trường vốn toàn cầu. Tuy nhiên, cuộc chiến thuế quan đang đặt điều này vào tình thế nguy hiểm: “Việc duy trì mức nợ ở mức chi phí bền vững đòi hỏi phải có cơ sở nhu cầu đủ lớn, đa dạng và mang tính quốc tế”, OECD giải thích, “nhưng những bất ổn về địa chính trị và kinh tế vĩ mô thách thức tính khả dụng và tính ổn định của nhu cầu này”.

Ai có thể ngăn chặn một vụ tai nạn nếu Hoa Kỳ không thể làm được điều đó?

Đã có những đợt sụp đổ trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp rủi ro trong những ngày gần đây. Điều đáng lo ngại hơn nữa là căng thẳng đang bắt đầu xuất hiện trên thị trường công trái phiếu quan trọng nhất thế giới: thị trường công trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ trị giá 28.000 tỷ đô la. Trong thời kỳ khủng hoảng, trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ và đồng đô la Mỹ thường được coi là nơi trú ẩn an toàn mà vốn toàn cầu tìm đến. Tuy nhiên, hiện nay, cả hai đều đang đi xuống vì cuộc chiến thuế quan của chính phủ Hoa Kỳ đang làm lung lay niềm tin vào khả năng dự đoán của Hoa Kỳ.

“Đồng đô la đang tiến gần đến cuộc khủng hoảng niềm tin”, ngân hàng ING cho biết. Nếu điều đó xảy ra, sẽ không có nơi trú ẩn an toàn và nơi dừng chân của các nhà đầu tư. Trong các cuộc khủng hoảng trước đây, Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ luôn là bên hỗ trợ cho sự sụp đổ bằng các hạn mức tín dụng bằng đô la cho các quốc gia trên toàn thế giới.

Chính phủ Hoa Kỳ dưới thời Trump loại bỏ lưới an toàn khỏi thị trường tài chính thế giới.

Với các chính sách áp thuế hung hăng của mình, chính phủ Hoa Kỳ không chỉ phá hủy hệ thống thương mại toàn cầu. Nó cũng đang dần xóa bỏ mạng lưới an toàn khỏi thị trường tài chính thế giới. Sau cuộc khủng hoảng tài chính lớn năm 2008, mạng lưới này bao gồm sự hợp tác của các cường quốc tài chính thế giới, những nước đã bình ổn thị trường bằng các cam kết cho vay của mình. Tuy nhiên, lần này, cuộc khủng hoảng không chỉ đơn giản xảy ra mà còn được tạo ra bởi yếu tố chính trị. Thay vì hợp tác, nhưng lại xảy ra việc đối đầu. “Nếu có một ủy ban cứu thế giới, ủy ban đó sẽ hoạt động trong bí mật”, hãng giao dịch tài chính Bloomberg viết. “Nếu điểm yếu trên thị trường tài chính trở thành sự sụp đổ và gây ra thảm họa kinh tế sâu sắc, thì khó có thể nói ai sẽ lãnh đạo cuộc giải cứu.”

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 14 April 2025