OLAF SCHOLZ VIẾNG BẮC KINH - TÌM LỐI THOÁT CHO SỰ PHỤ THUỘC QUÁ SÂU VÀO TQ

Chính phủ liên bang  đang muốn giảm sự phụ thuộc sâu vào kinh tế Trung Quốc, nhưng không tách mình ra khỏi nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Thủ tướng Olaf Scholz (SPD) bắt đầu chuyến công du thứ hai từ 13 đến 16/4/2024 tới Trung Quốc trong nhiệm kỳ của mình vào thứ Bảy tuần này. Nền kinh tế Đức có thực sự đang cố gắng thoát khỏi sự phụ thuộc vào Trung Quốc? Hay mọi chuyện sẽ tiếp tục như trước?

Với cuộc tấn công của Nga vào Ukraine, Đức đã nhận thức sâu sắc về sự phụ thuộc kinh tế quá mức vào chỉ một quốc gia có thể có nghĩa là gì. Nguồn cung cấp năng lượng, trong một thời gian dài chủ yếu dựa vào khí đốt giá rẻ của Nga, đã phải thay đổi hoàn toàn trong một thời gian ngắn. Những điều như thế này sẽ không xảy ra lần nữa với Trung Quốc nếu chẳng hạn như xung đột ở Đài Loan leo thang. Theo chiến lược của Trung Quốc, việc giảm thiểu rủi ro trong các mối quan hệ kinh tế chặt chẽ là “rất cần thiết”. Nền kinh tế Đức nên “ tháo gở cụ thể những diễn biến, số liệu và rủi ro liên quan đến Trung Quốc trong khuôn khổ các quy trình quản lý rủi ro hiện có”.

Thị trường bán hàng: Tầm quan trọng của Trung Quốc đang giảm sút

Trung Quốc vẫn là đối tác thương mại quan trọng nhất của Đức. Tuy nhiên, năm ngoái, nhập khẩu từ Trung Quốc giảm 19,2% và xuất khẩu giảm 8,8%. Với khối lượng ngoại thương 253,1 tỷ euro, “Trung Quốc” chỉ đứng trước Mỹ (252,3 tỷ euro). Tỷ trọng của Trung Quốc trong tổng xuất khẩu hàng hóa của Đức đã giảm từ dưới 8% xuống còn hơn 6% kể từ năm 2020.

Jürgen Matthes từ Cơ quan trách nhiệm thị trường địa phương cho biết: “Các cơ hội xuất cảng cũng bị giảm sút trong trung hạn, đặc biệt là do Trung Quốc muốn trở nên độc lập hơn với nước ngoài và vì các công ty Đức ngày càng muốn phục vụ thị trường địa phương bằng sản phẩm địa phương thay vì xuất cảng từ Đức”. Viện Kinh tế Đức (IW) ở Cologne. “Trong mọi trường hợp, chỉ có khoảng 3% việc làm ở Đức phụ thuộc trực tiếp và gián tiếp vào xuất cảng sang Trung Quốc. Thị phần này có khả năng sẽ trì trệ trong tương lai.”

Đầu tư trực tiếp: đỉnh cao mới của Trung Quốc

Mọi thứ có vẻ khác khi nói đến đầu tư trực tiếp của Đức. Theo Ngân hàng Bundesbank của Đức, con số này đã tăng lên 11,9 tỷ euro vào năm ngoái - một mức cao mới. Tỷ trọng của Trung Quốc trong tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào nền kinh tế Đức lần đầu tiên đã vượt mốc 10% kể từ năm 2014 và hiện là 10,3%. Trong những năm 2018 đến 2020, tỷ lệ này là dưới 3%.

Theo IW, vẫn chưa có dấu hiệu chuyển dịch sang các nước châu Á khác. Tỷ trọng của phần còn lại của châu Á trong tổng vốn đầu tư trực tiếp đang trì trệ ở mức khoảng 8%. Đặc biệt, các công ty lớn đang nỗ lực rất ít để thay đổi chiến lược Trung Quốc và tập trung nhiều hơn vào các thị trường bán hàng khác - đặc biệt là các nhà sản xuất ô tô, nơi Trung Quốc là thị trường không thể thay thế. VW và Mercedes mỗi hãng bán 1/3 số xe của mình ở đó.

Nguyên liệu thô: Sự phụ thuộc nguy hiểm nhất

Điều nguy hiểm nhất là sự phụ thuộc vào Trung Quốc về một số nguyên liệu thô. Chuyên gia IW Matthes cho biết: “Trung Quốc đã lên kế hoạch chiến lược ở đây và tự biến mình trở thành người không thể thiếu trong thời gian ngắn trong việc khai thác và trên hết là trong quá trình chế biến thêm nguyên liệu thô”. Với các khoản trợ cấp và không quan tâm nhiều đến môi trường, nó được chào bán với giá rẻ đến mức nhiều đối thủ cạnh tranh đã bị buộc rời khỏi thị trường ở châu Âu. “Chúng ta nhận ra sự bùng nổ địa chính trị của nó đã quá muộn.”

Một ví dụ: Theo một nghiên cứu hiện tại của công ty kiểm toán Deloitte, nhập cảng lithium của Đức từ Trung Quốc, vốn rất quan trọng đối với việc sản xuất pin, đã tăng từ 1 lên 24% kể từ năm 2013. Thị phần pin lithium nhập cảng của Trung Quốc thậm chí còn tăng từ 27 lên 41% trong giai đoạn này.

Khi nói đến ma-nhê, các nhà nhập cảng Đức phụ thuộc vào các nhà cung cấp Trung Quốc cho 90% sản phẩm của họ và 85% cho đất hiếm. Bộ Kinh tế đã cố gắng hết sức để tìm kiếm các đối tác hợp tác khác trong một thời gian và đang cử Quốc vụ khanh Nghị viện Franziska Brantner (Greens) đi khắp thế giới, người cũng sẽ đi cùng Scholz tới Trung Quốc.

Quan hệ đối tác về nguyên liệu thô hiện đang được thiết lập với các quốc gia như Úc, Chile và Canada. Theo Bộ Kinh tế, để giảm bớt sự phụ thuộc, hợp tác sẽ được mở rộng với những quốc gia và khu vực được coi là “đối tác có giá trị” đối với chính phủ liên bang. Chuyên gia Matthes của IW cho biết: “Các tiêu chuẩn xã hội và môi trường cao, kết hợp với việc sử dụng quy trình khai thác và chế biến hiện đại nhất, được coi là lợi thế cạnh tranh ở nhiều nước đối tác”. “Và nó sẽ tốn rất nhiều tiền.”

Kịch bản xấu: Điều gì xảy ra nếu bị gián đoạn đột ngột?

Và điều gì sẽ xảy ra nếu mọi việc diễn ra như những gì đã xảy ra với Nga và có sự rạn nứt với Trung Quốc chỉ sau một đêm vì cuộc xâm lược Đài Loan của Trung Quốc? Một nhóm nghiên cứu quốc tế đã điều tra vấn đề này vào cuối năm ngoái dưới sự lãnh đạo của Viện Kinh tế Thế giới Kiel (IfW). Trong kịch bản của họ, các chuyên gia cho rằng nền kinh tế thế giới sẽ sụp đổ thành hai khối thương mại không liên kết với nhau: một bên là EU, Mỹ, Canada và Nhật Bản, mặt khác là Trung Quốc và Nga cùng các đồng minh của họ.

Kết quả: Trong trường hợp bị gián đoạn đột ngột, sản lượng kinh tế của Đức sẽ giảm 5% và sau 4 đến 5 năm, sự mất mát thịnh vượng sẽ chững lại ở mức 1,5% mỗi năm. Theo các nhà nghiên cứu, ngay cả kịch bản như vậy cũng có thể chấp nhận được đối với nền kinh tế Đức. Chủ tịch IfW Moritz Schularick kết luận: “Việc phá vỡ sẽ khiến Đức phải trả giá đắt, nhưng đất nước chúng tôi có đủ khả năng phục hồi kinh tế tổng thể để tồn tại ngay cả trong một kịch bản hết sức tồi tệ có thể xảy ra như vậy”. Theo (dpa).

Vũ Thái An, người lính VNCH, ngày 12 April 2024